ما با نگاهی به ساختمانهای خانگی و صنعتی انواع کابل برق را مشاهده می‌کنیم. این کابلهای برق از لحاظ شکل ظاهری مشابه هم بوده ولی ساختار داخلی کابلها کاملاً متفاوت از هم می‌باشد. کابل برق متشکل از یک یا چند رشته سیم با هادی مسی، آلومینیومی یا روکش مسی است که با یک عایق پوشانده شده است. کابل آلومینیوم و مس هرکدام معایب و مزایایی دارند.
کابل آلومینیومی بهتر است یا مسی؟ تفاوت کابل آلومینیومی و مسی چیست؟ اینها سوالاتی است که حتما هنگام خرید کابل آلومینیوم یا مس از خود پرسیده‌اید. در ادامه این دو نوع کابل را با هم مقایسه کرده و به سوالات شما پاسخ خواهیم داد.
فهرست مطالب
کابل برق چیست؟
کابل برق از دو یا چند رشته سیم با هادی مسی، آلومینیومی یا روکش مسی تشکیل شده که با یک عایق پوشیده شده‌اند؛ تنها تفاوت کابل و سیم، روکش یا عایق بیرونی کابلها است. به عبارتی می‌توان گفت که کابل از چندین سیم برق تشکیل شده که با یک عایق پوشانده شده اند. وقتی صحبت از کابل مسی یا آلومینیومی می شود منظور ما جنس هادی سیم‌های داخل کابل می باشد.
انواع کابل برق ساختمانی و صنعتی از لحاظ هادی
هادی کابلها می تواند از جنس مس، آلومینیومی یا روکش مسی می‌باشد. البته کابل روکش مسی فقط در کابل افشان وجود دارد. خلوص این دو آلیاژ در بهترین حالت باید عددی نزدیک به صد را نشان دهند؛ تا جریان الکتریکی عبوری تلفات و در نتیجه افت ولتاژ کمتری داشته باشد.
کابل با هادی آلومینیومی
کابلهای آلومینیومی دارای هادی آلومینیومی هستند. این کابلها به خاطر قیمت پایین فلز آلومینیوم نسبت به نوع مسی رواج یافته و مقرون به صرفه‌‌تر هستند. از معایب کابل برق آلومینیومی می توان به مقامت بیشتر نسبت به کابل مسی در برابر عبور جریان الکتریسیته اشاره کرد. بنابراین می تواند نسبت به کابل مسی افت ولتاژ بیشتری داشته باشد. برای جبران این افت ولتاژ و به خاطر اینکه کابل آلومینیومی بتواند جریان الکتریکی برابر با کابل مسی در یک فاصله مشخص عبور دهد، بایستی سطح مقطع کابل آلومینیومی یک سایز بزرگتر از کابل مسی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به جدول تبدیل سیم مسی به آلومینیومی مراجعه کنید. کابلهای آلومینیومی در سطح مقطع (سایز) بزرگ تولید شده و برای انتقال جریان برق به فواصل دور کاربرد دارند. مانند کابل 25*4 یا 35+50*3.
کابل با هادی مسی
جنس هادی استفاده شده در این کابلها از فلز مس می‌باشد. از مزایای شاخص کابل برق مسی می توان به رسانایی و انعطاف‌پذیری آن اشاره داشت. فلز مس بهترین آلیاژ برای انتقال جریان برق است. امروزه اکثر کابلهای موجود در بازار ایران با سطح مقطع کوچک مانند کابل افشان نمره 6*2 یا 2/5*2 از نوع مسی است.
انواع کابل برق از لحاظ ساختار
سیم برق در سه نوع افشان، نیمه‌افشان و میله‌ای تولید می‌شود. کابل برق خانگی و صنعتی هم متشکل از این سیم‌ها بوده و به تبع آن می‌تواند در سه نوع افشان، نیمه افشان و میله‌ای تولید شود. برای نمونه می‌توان به کابل افشان نمره 6*2 اشاره داشت که در آن 2 رشته سیم افشان با سطح مقطع 6 میلی‌مترمربع استفاده شده است.
کابل برق افشان
یک یا چند رشته سیم افشان به صورت دسته جمعی با یک عایق پوشانده شده و کابل افشان را تشکیل می دهند. کابل برق افشان در مصارف ساختمانی کاربرد زیادی دارد. کابلهای افشان به خاطرِ ساختار رشته‌ای که دارند منعطف‌تر هستند.
کابل نیمه افشان
چندین سیم نیمه افشان با یک عایق بیرونی کابل نیمه افشان را تشکیل می دهد. قسمت هادی کابلهای نیمه افشان به صورت میله‌ای تک رشته‌ای نبوده و از مجموعه‌ای از سیم‌های میله‌ای به هم تابیده تشکیل شده است. سطح مقطع این کابلها معمولا بیشتر از 6 میلی مترمربع است. کابل نیمه افشان از نوع خشک با انعطاف‌پذیری کمتر بوده و در انتقال جریان برق مابین دو مکان با فاصله دورتر از هم و به صورت زمینی و هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کابلهای مفتول نیمه افشان بر اساس ولتاژ نامی به دو دسته ولتاژ 300 تا 500 و 450 تا 750 تقسیم‌بندی می‌شود.
کابل برق میله‌ای
کابل مفتول مجموعه‌ای از سیم‌های مفتول تک رشته‌ای می باشد که با یک عایق پوشانده شده است. جنسِ هادی این سیم‌ها از مس یا آلومینیوم و عایق روی کابل از پلیمر PVC است. این کابلها در برابر زنگ‌زدگی و سایدگی مقاوم بوده و گزینه مناسبی برای استفاده در شرایط آب و هوای مرطوب هستند. طول عمر این کابلها زیاد است؛ بنابراین از این جهت می‌تواند برای مصرف‌کننده مقرون به صرفه باشد. کابل میله‌ای نسبت به دیگر کابلها انعطاف‌پذیری کمتری داشته، و در فواصل طولانی از این کابل استفاده می‌گردد.
انواع کابل از لحاظ کاربرد
انواع کابل برق بر اساس شرایط و محل استفاده به دسته‌بندی زیر تقسیم می‌شود
کابلهای برق
کابل برق برای انتقال جریان الکتریسیته کاربرد دارد. پر مصرف‌ترین کابل بوده و مطمئنا ساختمانی وجود ندارد که حداقل یکی از انواع مختلف کابل برق در سیم‌کشی آن مورد استفاده قرار نگرفته باشد.
انواع مختلف کابلهای چند زوج به هم تابیده
در کابلهای چند زوج به هم تابیده، سیم‌ها به شکل دو به دو با هم تابیده شده است. تابیده شدن سیم‌ها باعث خنثی کردن اختلالات حاصل از نویز می‌شود. این کابلها از نوع کابلهای جریان ضیف می‌باشند که برای تبادل و رد و بدل کردن سیگنال‌هایِ تصویر، صوت و موارد ارتباطی و کنترلی استفاده می‌شود. از پرکاردبردترین موارد استفاده این کابل در ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
کابل تلفن
کابل تلفن به رنگ طوسی با سطح مقطع 0.6، 0.5 و 0.4 با دو زوج سیم بهم تابیده در بازار وجود دارد. البته می توان از کابل تک زوج نیز برای سیم‌کشی خط تلفن ساختمان استفاده کرد. سیم تک زوج برای یک خط تلفن کافی است. امروزه در سیم‌کشی از کابل تلفن دو زوج استفاده می شود تا یک زوج برای استفاده‌های آتی و به صورت رزرو باقی بماند. بر اساس مقررات ملی برق ساختمان قطر سیم‌های زوج به هم تابیده داخل کابل تلفن نباید کمتر از 0.6 میلیمتر باشد. سیم‌های با قطر 0.6 به دلیل قطر بیشتر انتقال سیگنال بهتری انجام می‌دهند. کابل تلفن می‌تواند فویلدار یا بدون‌فویل باشد. در کابل تلفن فویلدار اختلالات و نویزهای محیط تاثیری روی سیم‌های داخلی کابل ندارد.
کابل آیفون
می‌توان گفت کابل آیفون همان کابل تلفن است؛ با تعداد زوج سیم بیشتر. البته تعداد زوج سیم مورد نیاز به نوع سیم‌کشی، برند آیفون تصویری یا صوتی و تعداد طبقات ساختمان بستگی دارد. اکثر آیفون‌های تصویری و صوتی در بازار ایران برای نصب فقط به 4رشته سیم (2زوج) نیاز دارند. به عنوان نمونه برای نصب آیفون تصویری تابا در ساختمانهای یک طبقه به کابل آیفون 2 زوج نیاز خواهید داشت. امروزه در سیم‌کشی آیفون صوتی و آیفون تصویری از کابل آیفون 4زوج استفاده می‌شود. دو زوج اضافی به عنوان سیم‌های رزرو در نظر گرفته می‌شود. قطر سیم‌های داخل کابل آیفون نبایستی کمتر از 0.6 میلیمتر باشد. بهتر است جهت انتقال تصویر باکیفیت و بدون نویز از کابل تمام مسی استفاده شود. کابل آیفون فویلدار در کیفیت تصویر آیفون تصویری موثر بوده و حتما از این نوع کابل استفاده شود.
کابل شبکه
کابلهای شبکه شامل 4 زوج (8 سیم) با رنگ‌های متفاوت که دو به دو باهم تابیده شده‌اند. سطح مقطع این کابلها معمولاً 0.5 و 0.6 می‌باشد. کابل شبکه می تواند فویلدار یا بدون فویل باشد. می تواند شیلد دار باشد یا بدون شیلد، مهاردار باشد یا بدون مهار، سیم اتصال به زمین داشته باشد یا خیر. کابلهای شبکه متنوع هستند به همین خاطر به زودی آموزشی جهت آشنایی شما با انواع کابل تهیه تهیه خواهد شد.
کابلهای کواکسیال
کابل آنتن (کواکسیال) برای انتقال سیگنال‌‌های با فرکانس بالا و تلفات کم استفاده می شود. از این کابلها برای ارسال و دریافت فرکانس‌های تلویزیونی، رادیویی و ماهواره‌ای استفاده می‌شود. از لحاظ ساختار، کاربرد، و جنس هادی و روکش بسیار متنوع هستند. پیشنهاد می شود در ساختمانهای مسکونی از کابل آنتن تمام مسی و فویدار استفاده شود.
کابل فیبر نوری
کابلهای فیبر نوری از رشته‌های نازک و بلندی تشکیل شده‌اند. هادی کابلها از نوع شیشه یا پلاستیک می‌باشد. از کابلهای فیبرنوری برای انتقال سیگنال در مسافت‌های بسیار طولانی استفاده می‌گردد. کابلهای فیبرنوری پهنای باندی به مراتب بیشتر از سایر کابلها و بالاتر از 10 گیگابیت بر ثانیه ارائه می‌کنند.
کاربرد کابلهای فیبر نوری بیشتر در صنعت مخابرات است. این کابلها در دو نوع OuteDoor و InDoor تولید می‌شود. همان طور که از اسمش پیداست کابلهای indoor در داخل محیطهای داخلی و نوع outdoor در فضاهای بیرون ساختمان کاربرد دارد.
انواع کابل برق از لحاظ سطح ولتاژ
کابلها از نظر میزان عبور جریان الکتریسیته به چندین دسته تقسیم‌بندی می‌شود.
کابل فشار ضعیف
کابلهای فشار ضعیف از جنس هادی مسی و آلومینیومی هستند که اطراف آن از عایق‌های متفاوتی از نوع پلیمر پوشیده شده است. سطح ولتاژی مورد استفاده در این کابلها تا 1000 ولت می‌باشد. عموماً از کابلهای فشار ضعیف در سیم‌کشی ادارات و منازل مسکونی استفاده می‌گردد.
کابل فشار متوسط
برای توزیعِ برق تک فاز و یا سه فاز با ولتاژ نامی 6 تا 30 کیلووات از کابل فشار متوسط استفاده می‌شود. کابلهای فشار متوسط بر اساس عایق روی کابل به سه دسته‌ی: عایق پلاستیکی، پلی اتیلن و کاغذی تقسیم بندی می‌شود. کابل فشار متوسط با عایق پلاستیکی بیشتر در حفاظت میکانیکی زیاد و در کارخانجات مورد استفاده قرار می‌گیرد. از کابل با عایق پلی اتیلن برای نصب مستقیم در زیر سطح زمین و از کابل عایق کاغذی در مکان‌های که تنش میکانیکی زیادی ندارد استفاده می‌شود.
کابل فشار قوی
کابلهای فشار قوی به کابل‌هایی گفته می‌شود که جریان‌الکتریکی با ولتاژ بیشتر از 30 کیلو وات را از خود عبور می‌دهد. کابلهای فشار قوی برای انتقال جریان برق از نیروگاه به شبکه‌های توضیح اولیه برق کاربرد دارد. کابلهای فشار قوی در برابر انتقال برق با شدت بالا مانند انتقال برق شهر به شهر مناسب هستند. ولتاژ جریان الکتریکی این نوع کابل بسته به نوع کاربرد انواع مختلفی دارد.
انواع عایق کابل
تمامی انواع کابل برق شامل هادی و روکش می‌باشند. در برخی از کابلها علاوه بر روکش از یک زره برای محافظت در برابر عوامل میکانیکی استفاده می‌شود. عایق های کابل انواع مختلفی دارند مثلا کابلهای فشار قوی بایستی عایقی متناسب با جریان عبوری داشته باشند تا تکنسین برق هنگام تعمیرات دچار برق گرفتگی نشود. جنس عایق کابلها از پلاستیک، لاستیک و یا ترکیبی از آن دو پلیمر است. عایق روی کابلها بر اساس نوع کاربرد و محیط استفاده آن متفاوت خواهد بود.
انواع عایق‌ها PVC پلی وینیل کلرید، پلی اتیلن، XLPE، پلی پروپیلن PP، نایلون، پلی یورتان، کوپلیمر‌های پلی استر، پلی پروپیلن، پلی یورتان، و … می‌باشند.
کابلهای هوایی و زمینی
از کابلهای هوایی بیشتر در محیطهای باز خارج از محیطهای منزل و دکل‌های برق استفاده می‌گردد. جنس این کابلها اکثراً از آلومینیم است. زیرا آلیاژ آلومینیوم در هوا بسیار سازگارتر از فلز مس می‌باشد. هادی به کار رفته در کابلهای هوایی به صورت”روکش دار” و “لخت” می‌باشد. برخی از کابلهای هوایی دارای یک رشته مهار داخل کابل برای تحمل وزن آن هستند.
در مواقعی استفاده از کابلهای هوایی باعث بروز حوادثی می‌شود به همین دلیل در مناطق پر جمعیت شهری کابلهای زمینی رواج بیشتری دارد. انتقال و جابه جایی جریان با کابلهای زمینی از ضریب اطمینان بالایی برخوردار است.
نتیجه‌گیری در مورد انواع کابل برق
هدف از بررسی انواع کابل برق ساختمانی و صنعتی دادن دید کلی برای مصرف کننده در انتخاب کابل متناسب با نیاز خود می‌باشد. انتخاب نادرست سبب هزینه مازاد خواهد شد. مثلا اگر شما در سیم‌کشی تلفن از کابل تلفن آلومینیومی و نازک 4/ میلیمتری و بدون فویل استفاده کنید هنگام برقراری سرویس اینترنت حتما مشکل کندی سرعت و قطعی ارتباط خواهید داشت.
کابل از جمله ابزارهای بسیار پرکاربرد برای انتقال انرژی الکتریکی در دنیا محسوب می‌شود. در این مطلب ما انواع کابل از لحاظ نوع هادی، جنس، عایق، ساختار، کاربرد و سطح ولتاژ را مورد بررسی قرار دادیم. در کابل‌کشی ساختمان در مواردی که نیاز به انعطاف بیشتر میکانیکی وجود دارد از کابل افشان استفاده می‌کنیم. در جاهای که انعطاف میکانیکی مطرح نیست، می‌توان از کابل مفتول نیز استفاده کرد. کابل افشان به دلیل رشته‌ای بودن هادی آن نسبت به سیم مفتول از ساییدگی بیشتر و انعطاف پذیری بالای برخوردار است. کابل میله‌ای و نیمه افشان نسبت به کابل افشان از افت ولتاژ کمتر و طول عمر بیشتری برخوردار است.
سعی و تلاش خود را کردیم تا در مورد انواع کابل برق مطلبی جامع، مفید و کاربردی تهیه کنیم. با ثبت نظرات خود می توانید ما را برای ادامه مسیر و تولید مطالب آموزشی بیشتر مصمم‌تر کنید.
5 دیدگاه
خیلی کاربردی بود استفاده کردم
نظرات شما مایه دلگرمی ماست
خیلی عالی
ممنون ، نظر لطف شماست
خیلی عالی و زیباست